ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ για την Εκδήλωση «Βαλένθια- Θεσσαλία: πλημμύρες και κλιματική αλλαγή» 10/11/2024

Μαζική συμμετοχή δια ζώσης και διαδικτυακά την εκδήλωση με θέμα: «Βαλένθια- Θεσσαλία: πλημμύρες και κλιματική αλλαγή», που οργανώθηκε από την Κίνηση για την Προστασία και την Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας με κύριο ομιλητή τον κ. Νικήτα Μυλόπουλο, Καθηγητή στο Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και Διευθυντή του Εργαστηρίου Υδρολογίας και Ανάλυσης Υδατικών Συστημάτων. 

Την εκδήλωση άνοιξε η δικηγόρος κ. Παναγιώτα Πετρόγλου, εστιάζοντας στο έργο διευθέτησης του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας και τις αρνητικές για το έργο γνωμοδοτήσεις επιστημονικών και άλλων φορέων, όπως:  

• το «Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών» («ΕΛΚΕΘΕ»), που στην από 20.12.2023 γνωμοδότησή του προειδοποιεί για την ενδεχόμενη αύξηση του πλημμυρικού κινδύνου στην περιοχή, ειδικά κοντά στις εκβολές λόγω των υδρομορφολογικών αλλοιώσεων και της χρήσης υλικών (σκυρόδεμα, συρματοκιβώτια) εντός της κοίτης που θα μειώσουν τις τριβές σε σύγκριση με το φυσικό υπόστρωμα και θα αυξήσουν τις ταχύτητες ροής, οδηγώντας μεγάλες ποσότητες νερού, σε μικρότερο χρόνο, προς την παράκτια ζώνη, 
• ο Ηλίας Ταρναράς, Πολιτικός Μηχανικός, Μελετητής Υδραυλικών Έργων με διεθνή εμπειρία, που στο από 6.3.2024 υπόμνημά του προς τα Υπουργεία Υποδομών και Περιβάλλοντος, επισημαίνει τις αρνητικές επιπτώσεις των έργων, ιδιαίτερα στην πεδιάδα των Σπάτων (φυσικό πλημμυρικό πεδίο Πετρέζας), που θα αυξήσουν την πλημμυρική παροχή σχεδιασμού στις κατάντη δομημένες περιοχές, 
• η ένωση μηχανικών του Δημοσίου ΕΜΔΥΔΑΣ Αττικής που έχει επισημάνει τον κίνδυνο κατάρρευσης των πρανών του ρέματος από τον εκτεταμένο «καθαρισμό» και την ενδεχόμενη πρόκληση τοπικών πλημμυρικών φαινομένων, καθώς και την έντονη αύξηση της στερεομεταφοράς προς την εκβολή και το λιμάνι Ραφήνας. 

Πρόσφατα η Περιφέρεια Αττικής γνωμοδότησε ομόφωνα κατά της επέκτασης του λιμανιού (Masterplan) Ραφήνας, μεταξύ άλλων, και λόγω της παράλειψης αξιολόγησης του Δυνητικά Υψηλού Κινδύνου Πλημμύρας στην Εκβολή. Η κ. Πετρόγλου τόνισε επίσης ότι ήδη μετά τον Daniel η χρηματοδότρια του έργου Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) αναγνώρισε την κραυγαλέα αποτυχία των μεγάλων αντιπλημμυρικών έργων από τσιμέντο στη Θεσσαλία και προκρίνει πλέον τις λύσεις βασισμένες στη φύση για την αντιπλημμυρική προστασία στην Ελλάδα. Πρόσφατα στο πλαίσιο της Συνόδου των Η.Ε. για την Βιοποικιλότητα COP-16 υπογράφηκε μνημόνιο συνεργασίας της ΕΤΕπ με την WWF για χρηματοδότηση λύσεων βασισμένων στη φύση, μεταξύ άλλων και για τον μετριασμό των πλημμυρών. Παρότι τέτοιες λύσεις απαιτούνται πλέον για την ένταξη αντιπλημμυρικών έργων στο ΕΣΠΑ 2021-2027, αυτές δεν εξετάστηκαν για το έργο στη Ραφήνα, το οποίο βρίσκεται σε εξέλιξη από τον Οκτώβριο 2023 με ολέθριες συνέπειες στη βιοποικιλότητα, την παρόχθια βλάστηση, την πολιτιστική κληρονομιά και το τοπίο. Τέλος, αναφορά έγινε στην υπόθεση των 5 νέων ηλικίας 17-23 ετών από τη Ραφήνα κατά του έργου διευθέτησης, την πρώτη προσφυγή από νέους/ες για το περιβάλλον και την προσαρμογή στην  κλιματική αλλαγή από τη χώρα μας, που έχει φτάσει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Αναφορά στα ως άνω έγγραφα γίνεται στην παρουσίαση της κ. Πετρόγλου που έχει αναρτηθεί εδώ.

Στην συνέχεια ο Καθ. Νικήτας Μυλόπουλος επισήμανε ότι στην ιστορία κανένα τεχνικό έργο δεν στάθηκε ικανό να αποτρέψει εντελώς τις πλημμύρες και στην εποχή πλέον της κλιματικής κρίσης, όπου παρατηρείται αύξηση των ακραίων φαινομένων, απαιτείται προσέγγιση με νέο πνεύμα. Η νέα θεωρία για την αντιπλημμυρική προστασία έχει εγκαταλείψει τα μεγάλα έργα από τσιμέντο, τα φράγματα, την καναλοποίηση και την υπογειοποίηση. Αντίθετα απαιτεί να γίνεται ολιστική προσέγγιση και ολοκληρωμένη επέμβαση σε επίπεδο λεκάνης απορροής με συνδυασμό έργων ορεινής υδρονομίας, διατήρηση των φυσικών πλημμυρικών ζωνών καθώς και με τη διάνοιξη των ποταμών ώστε να τους δοθεί χώρος. Παράλληλα, απαιτούνται και συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης, που θα προβλέπουν τα φαινόμενα με βάση τους χάρτες επικινδυνότητας και θα επιτρέπουν την έγκαιρη και ασφαλή εκκένωση των πλημμυρικών περιοχών. Δυστυχώς  τα συστήματα έγκαιρης προειδοποίησης δεν λειτούργησαν ούτε στη Θεσσαλία, ούτε στη Βαλένθια, πράγμα που οδήγησε στους πολλούς θανάτους.

Κατά τον Καθ. Μυλόπουλο, οι θέσεις της Κίνησης για την Προστασία και την Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας είναι στη σωστή κατεύθυνση. Το έργο διευθέτησης του Ρέματος Ραφήνας είναι λάθος ως σύλληψη, είναι έργο του προηγούμενου αιώνα, ήταν ξεπερασμένο ήδη πριν την κλιματική κρίση και τώρα με την κλιματική κρίση γίνεται και επικίνδυνο. Κλείνοντας ο Καθ. Μυλόπουλος επεσήμανε: «το κίνημά σας είναι εξαιρετικά σημαντικό και το λέω με όλη μου την ειλικρίνεια και όλη μου τη συγκίνηση και ό,τι χρειαστείτε είμαι στη διάθεσή σας». 

Στη συζήτηση που ακολούθησε, το λόγο έλαβαν, μεταξύ άλλων,  ο κ. Πέτρος Κόκαλης, τ. Ευρωβουλευτής και ιδρυτής του κόμματος «ΚΟΣΜΟΣ», ο κ. Κωνσταντίνος Βουβαλίδης, Καθηγητής του Τμήματος Γεωλογίας του ΑΠΘ, και ο κ. Θάνος Γιαννακάκης, WWF Ελλάς, με διεθνή εμπειρία στις Λύσεις βασισμένες στη Φύση. Όλοι συμφώνησαν με τις θέσεις της Κίνησης για την Προστασία και την Ανάδειξη του Μεγάλου Ρέματος Ραφήνας και την ανάγκη επανασχεδιασμού του έργου διευθέτησης με λύσεις βασισμένες στη φύση. 

To βίντεο με τις εισηγήσεις και τη συζήτηση είναι αναρτημένο στο facebook της Κίνησης.