ΜΑΡΙΚΕΣ – ΠΕΡΑΙΑ: ΟΙ ΥΓΡΟΤΟΠΟΙ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΝΤΑΙ, ΕΣΤΩ ΚΑΙ ΜΗ ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΜΕΝΟΙ - Η πρόσφατη κρίση του ΣτΕ για τον υγρότοπο της Περαίας, καταλαμβάνει και τις Μαρίκες

 

                                                            Δελτίο τύπου 24/11/2022

                                                                          Υγρότοπος Περαίας (Τσαϊρια)

Με την πρόσφατη από 20.10.2022 γνωμοδότηση του Συμβουλίου της Επικρατείας (151/2022) σχετικά με το Τεχνολογικό Κέντρο που χωροθετήθηκε μέσα στον υγρότοπο Περαίας(Θεσ/νίκη), κρίθηκε ότι οι υγρότοποι, θεσμοθετημένοι ή μη, τυγχάνουν προστασίας ως στοιχείο του περιβάλλοντος κατά το άρθρο 24 παρ. 1 του Συντάγματος,  τη Συνθήκη Ραμσάρ,  το νόμο για τη βιοποικιλότητα και την Ευρωπαϊκή Οδηγία για τα πουλιά.  Στο πλαίσιο αυτό, έγινε δεκτό ότι προστατεύεται ο υγρότοπος “Παράκτιο Έλος Περαίας” που περιλαμβάνεται στον κατάλογο υγροτόπων που κατάρτισε το Ελληνικό Κέντρο Βιοτόπων-Υγροτόπων (ΕΚΒΥ) για το ηπειρωτικό τμήμα της χώρας,  μολονότι το ΥΠΕΝ δεν έχει εκδώσει ακόμη Προεδρικό Διάταγμα Προστασίας  ως όφειλε.  Το ΣτΕ τόνισε ότι στη Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ) πρέπει να περιλαμβάνονται και να αξιολογούνται όλα τα περιβαλλοντικά χαρακτηριστικά της περιοχής του σχεδίου, ιδίως δε οι οικότοποι, η βιοποικιλότητα, η πανίδα και χλωρίδα, και όχι μόνον οι περιοχές ιδιαίτερης περιβαλλοντικής σημασίας που έχουν υπαχθεί σε ειδικά θεσμοθετημένο προστατευτικό καθεστώς, όπως οι περιοχές του δικτύου Natura ή άλλου είδους προστατευόμενες περιοχές. Στην περίπτωση του υγροτόπου της Περαίας, η ΣΜΠΕ για την Έγκριση Ειδικού Πολεοδομικού Σχεδίου κρίθηκε ελλιπής επειδή δεν έλαβε υπόψη της την ύπαρξη του υγροτόπου, έστω και μη αναγνωρισμένου νομοθετικά, στην περιοχή επέμβασης.

Ο υγρότοπος των Μαρικών, όπως και αυτός της Περαίας, περιλαμβάνεται στον κατάλογο υγροτόπων που κατάρτισε το ΕΚΒΥ για το ηπειρωτικό τμήμα της χώρας,  χωρίς ωστόσο να έχει ολοκληρωθεί η νομική του προστασία από το ελληνικό κράτος με την έκδοση Προεδρικού Διατάγματος που όφειλε να έχει εκδοθεί το αργότερο μέχρι το 2019. Επομένως, όπως ο υγρότοπος Περαίας, έτσι και ο υγρότοπος των Μαρικών  τυγχάνει περιβαλλοντικής προστασίας ανεξαρτήτως θεσμοθέτησης, όπως δέχτηκε το ΣτΕ και για τον υγρότοπο της Περαίας. Ο υγρότοπος των Μαρικών δεν είναι λοιπόν «απροστάτευτος», όπως ισχυρίζεται η ΕΥΔΑΠ προκειμένου να τον καταπατήσει με κατασκευή αντλιοστασίου αποχέτευσης στον πυρήνα του υγροτόπου.

Υγρότοπος Μαρίκες

Ειδικότερα, το Παράκτιο Έλος Μαρικών, είναι υδροβιότοπος Α’ Προτεραιότητας ενταγμένος στο Μητρώο Προστατευόμενων Περιοχών της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ ως «περιοχή που προορίζεται για την προστασία οικοτόπων και ειδών».  Επίσης αποτελεί  περιοχή εξάπλωσης  5 οικοτόπων του Παραρτήματος Ι  της Οδηγίας 92/43/ΕΟΚ, δύο εκ των οποίων (με κωδικούς Natura *2250 και *1120)  είναι οικότοποι προτεραιότητας της Ε.Ε.  Επομένως το ότι το παράκτιο έλος Μαρικών προστατεύεται είναι υπεράνω πάσης αμφισβήτησης. Υπεράνω πάσης αμφισβήτησης είναι επίσης και το γεγονός  ότι το Ελληνικό Κράτος δεν έχει πράξει όσα όφειλε για την προστασία του συγκεκριμένου υδροβιοτόπου αλλά και όλων σχεδόν των υδροβιοτόπων, για τους οποίους έπρεπε το αργότερο μέχρι το 2019 να έχει εκδοθεί Προεδρικό Διάταγμα Προστασίας ανάλογο με το Προεδρικό Διάταγμα Προστασίας που έχει εκδοθεί για τους μικρούς νησιωτικούς υδροβιοτόπους(ΦΕΚ ΑΑΠ 229/19.06.2012). Η τακτική του Υπουργείου Περιβάλλοντος  σε σχέση με τη θεσμοθέτηση των υγροτόπων είναι η καθυστέρηση, τακτική παρόμοια με την καθυστέρηση έκδοσης Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών για τις περιοχές Natura, πράγμα  για το οποίο η Ελλάδα καταδικάστηκε από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο(C-849/19).  

Ο ισχυρισμός της ΕΥΔΑΠ ότι η εγκατάσταση του αντλιοστασίου δεν καταπατά  το προστατευόμενο οικοσύστημα των αμμοθινών  είναι αναληθής και αντιεπιστημονική.  Αναληθής γιατί  η απαλλοτριωμένη έκταση στην οποία θα κατασκευαστεί το αντλιοστάσιο, σύμφωνα με επιτόπια αυτοψία του ΕΛΚΕΘΕ καταπατά 3 τύπους οικοτόπων, μεταξύ αυτών και τμήμα αμμοθινών. Αντιεπιστημονική γιατί ένας τόπος προστατεύεται ως σύνολο. Ακόμη κι αν το έργο της ΕΥΔΑΠ δεν εκτελούνταν ακριβώς επάνω σε προστατευόμενο τύπο οικοτόπου,  η παρέμβαση θα εξακολουθούσε να είναι παράνομη, αφού αυτό που σύμφωνα με το νόμο προέχει είναι η διατήρηση της ακεραιότητας της περιοχής ως οικοσύστημα μέχρι την ολοκληρωμένη οριοθέτησή της.

Συνεπώς το σχεδιαζόμενο έργο της ΕΥΔΑΠ που προβλέπει κατασκευή αντλιοστασίων αποχέτευσης μέσα στον υδροβιότοπο των Μαρικών, αλλά και μέσα στους υδροβιοτόπους της εκβολής του ρέματος Ραφήνας και της Αρτέμιδας, οφείλει να επανεξετάσει τις θέσεις των αντλιοστασίων, προκειμένου να χωροθετηθούν έξω από τα όρια των τριών υδροβιοτόπων.