Επίσκεψη στο Μεγάλο Ρέμα. Τα βασικά σημεία που πρέπει να προσέξει ο επισκέπτης

 

Οι  λέξεις "Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας", δεν μπορούν να αποδώσουν την ουσία που περικλείεται στη γεωγραφική, φυσιογραφική, οικολογική, ιστορική, πολιτισμική, ανθρωποεπιδραστική, κοινωνική οντότητα που περιγράφεται με αυτό το όνομα.  Κάποιος που ακούει αυτή την αναφορά και δεν έχει επισκεφθεί τους τόπους από τους οποίους διέρχεται αυτό το ποτάμι (γιατί ποτάμι είναι στην πραγματικότητα) δεν έχει τις εικόνες που να παραπέμπουν στην ύπαρξη ενός αληθινού ποταμού στην ανατολική Αττική. 

Αλλά και εκείνοι που έχουν την επιδερμική αντίληψη του τι σημαίνει Μεγάλο Ρέμα Ραφήνας, από την επαφή τους με τις γειτνιάζουσε περιοχές, ελάχιστα μπορούν να υποψιαστούν από όσα διαδραματίζονται μέσα στο πλούσιο οικοσύστημα του.

Για τους ανήσυχους, περίεργους και φιλομαθείς, για εκείνους που αγαπούν τη Φύση και στέκουν έκθαμβοι μπροστά στο θαύμα της ζωής, μπροστά στο πολύπλοκο της Ύπαρξης, η βαθύτερη επαφή με το Μεγάλο Ρέμα. είναι αναπόφευκτη. Γίνεται επιδιωκόμενη εμπειρία γι' αυτούς,  αμέσως μόλις έρθουν σε επαφή με το ποτάμι, σε οποιοδήποτε σημείο του. Αμέσως μόλις αντικρύσουν οποιαδήποτε από τις χιλιάδες όψεις, που κρύβει  το υδρογραφικό του δίκτυο. Από τον Υμηττό, τα Γλυκά Νερά, την Παλλήνη, τα Σπάτα, την Πετρέζα. Από την Πεντέλη, τους καταρράκτες του Βαλανάρη  και την κοιλάδα των παλαιοντολογικών ευρημάτων (της παγκόσμια γνωστής Πικερμικής Πανίδας) και μέχρι την εκβολή του ποταμού στην θάλασσα της Ραφήνας.

Οι επισκέπτες του Μεγάλου Ρέματος, του Βαλανάρη, του Λυκορέματος (ΣτΣ του άνω ρου του Βαλανάρη προς τις πηγές), της Πετρέζας καθώς και όλων των μικρών ή μεγάλων υγροβιοτόπων που σχηματίζει στην πορεία του, το μοναδικό αυτό ποτάμιο σύστημα, δεν πρέπει να γίνονται καταναλωτές του. Αυτό σημαίνει  να χαρούν τη Φύση, χωρίς να την καταναλώσουν. Σημαίνει πως η επίσκεψη τους πρέπει να έχει το μικρότερο (έως ανύπαρκτο αν είναι εφικτό) οικολογικό αποτύπωμα. 

• Πέρα από το ό,τι δεν πρέπει να αφήνουν σκουπίδια και άλλους ρυπαντές, σε όχθες και κοίτη, ιδιαίτερη σημασία έχει ο σεβασμός στη χλωρίδα και την πανίδα του. Εκριζώσεις και καταστροφές βλάστησης αποτελούν αιτίες οπισθοδρόμησης του συστήματος και υποβάθμισης του ποτάμιου περιβάλλοντος.
• Θόρυβος, επιθέσεις σε πτηνά ή θηλαστικά, ερπετά και γενικά ό,τι διαταράσσει την καθημερινότητα της ενδημικής ή αποδημητικής πανίδας και ορνιθοπανίδας, πρέπει να αποφεύγονται 
• Οι επισκέψεις στο δίκτυο του μοναδικής ομορφιάς ποταμού της ανατολικής Αττικής, πρέπει να γίνονται σε μικρές ομάδες . Οι μεγάλες ομάδες προκαλούν διατάραξη της κοίτης -εφόσον διασχίζουν το ποτάμι μέσα σπό την κοίτη του- ή συμπιέσεις ή αποσαθρώσεις των πρανών του -όταν περπατούν στις όχθες. Οι μικρές ομάδες είναι πιο ευέλικτες στην κίνηση τους στο ποτάμι και οι πιθανότητες πρόκλησης περιβαλλοντικών προβλημάτων μικραίνουν.

Πρέπει να σεβόμαστε το ποτάμιο σύστημα και όλες τις όψεις του γι' αυτό, εφόσον κατά την επίσκεψη μας διαπιστώσουμε πως προηγείται ή έπεται σε κοντινή απόσταση κι άλλη ομάδα επισκεπτών, καλό είναι να συζητήσουμε μαζή τους, για το πως θα πραγματοποιήσουμε την επίσκεψη μας όλοι, δίχως να πληγώσουμε αυτό το οποίο ήρθαμε να θαυμάσουμε. Ένα παράδειγμα προς αποφυγή είναι οι επισκέψεις μεγάλων ομάδων στους καταρράκτες του Βαλανάρη, όπου η πίεση στο σύστημα γίνεται τρομακτική και προκαλεί συχνά ζημιές οι οποίες δεν αποκαθίστανται. Εδώ να σημειώσουμε πως το σύστημα μπορεί να αποκαταστήσει τις όπιοιες ζημιές,. αρκεί να του δοθεί ο απαραίτητος χρόνος. Δυστυχώς η συχνότητα της άσκησης πίεσης είναι τέτοια που δεν επιτρέπει στο σύστημα να αποκατασταθεί. Εκεί είναι που πρέπει ως νοήμονες άνθρωποι να επιδείξουμε ικανότητα συνεννόησης μεταξύ μας, για την προστασία ενός από τα τελευταία ποτάμια συστήματα αυτής της αξίας, στην Αττική.

Ασφυκτική και διαρκής η πίεση στον καταρράκτη του Βαλανάρη από μεγάλες ομάδες λουόμενων  (μέχρι και ομπρέλα θαλάσσης μέσα στο δάσος έφεραν οι λουόμενοι - φωτ EUROKINISSI Α. Νικολόπουλος - πηγή ΕΦΣΥΝ)

Όλοι έχουμε το δικαίωμα να επισκεφτούμε τους μοναδικούς αυτούς τόπους, που οι εξουσίες θέλουν να εξαφανίσουν, αφού οι βιότοποι δεν αποδίδουν χρήμα και κέρδη, σε κυβερνητικές/εξουσιαστικές δομές και εργολάβους/μελετητές/κατασκευαστές. 

Παράλληλα με το δικαίωμα μας να χαρούμε τη φύση και την ανάταση που προσφέρει η επαφή με τα πλούσια -αλλά ευαίσθηρτα- υδάτινα συστήματα, έρχεται και η υποχρέωση μας να τα προστατέψουμε. Πρώτα πρώτα από βλάβες που ενδεχομένως να προκαλέσουμε εμείς οι ίδιοι. Όπως η στοιχειώδης ενσυναίσθηση αλλά και η κοινωνική ευγένεια, θέλουν να φερόμαστε ως άνθρωποι προς τους άλλους ανθρώπους, έτσι και η συνείδηση μας, μας επιβάλλει να φερόμαστε ως πολιτισμένοι άνθρωποι απέναντι στο φυσικό περιβάλλον.  Να έχουμε πάντα ως κριτήριο συμπεριφοράς επισκέπτη ενός ποταού, την προστασία της βιωσιμότητας ολόκληρου του συστήματος. Να έχουμε πάντα κατά νου, πως στα υδάτινα συστήματα οι επιπτώσεις από μία διατάραξη ενός και μόνο στοιχείου τους, πολλαπλασιάζονται, σχεδόν εκθετικά στην επίδραση της στα υπόλοιπα στοιχεία του ίδιου συστήματος.. 

Επίσης οι επιπτώσεις από μία διατάραξη σε ένα σημείο του υδρογραφικού δικτύου, λόγω της υδάτινης κίνησης, μεταφέρονται πολλά χιλιόμετρα μακρύτερα. Για παράδειγμα η απομάκρυνση των "φίλτρων του νερού" που είναι γνωστά ως καλαμιώνες, ακόμα και αρκετά χιλιόμετρα πριν την εκβολή του ποταμού, προκαλούν αύξηση των ρυπαντών, οι οποίοι με τη σειρά τους προκαλούν αύξηση του ευτροφισμού ....στην παραλία. Καλό είναι λοιπόν να είμαστε προσεκτικοί κατά την επίσκεψη μας σε ένα υδάρινο οικοσύστημα και εν προκειμένω στο Μεγαλο Ρέμα της Ραφήνας και το σύνολο του υδρογραφικού του δικτύου, για να παραδώσουμε και στις επόμενες γενιές την φυσική ισορροπία την οποία θαυμάζουμε και ευτυχώς, αν και πέρασε δια πυρός και σιδήρου, απολαμβάνουμε ακόμα τις ζωντανές της όψεις.